Frida Kahlo is overal. In kunst, literatuur en films, maar ook op kussens, posters en zelfs badlakens: van modeontwerper tot grafisch vormgever, ze is de muze en inspiratiebron van menig creatief brein. Maar wat maakt deze kunstenares nou tot zo'n fascinerende persoonlijkheid? Behalve haar iconische verschijning, schuilt er nog veel meer achter de Mexicaanse schilderes: haar gave om haar emoties zo ongelooflijk gedetailleerd en begrijpelijk weer te geven in haar zelfportretten en haar sterke, feministische persoonlijkheid maken haar tot een persoonlijkheid om nooit te vergeten.

Haar leven in een notendop

Frida Kahlo’s collectie bestaat voornamelijk uit zelfportretten, waarbij ze op deels symbolische wijze op het doek weergeeft wat het leven haar gebracht heeft. Een gebeurtenis die erg bepalend is geweest voor zowel haar leven als haar schilderwerken, is het ernstige verkeersongeval waarbij ze op 18-jarige leeftijd betrokken was en dat zowel blijvend zwaar rugletsel als haar onvruchtbaarheid veroorzaakte. Om te herstellen van dit ongeluk heeft de Mexicaanse kunstenares meer dan een jaar op bed moeten liggen; een periode waarin ze niet veel kon, behalve schilderen. Met behulp van een spiegel bevestigd aan de ‘hemel’ van haar bed, maakte ze een groot deel van haar zo bekende zelfportretten.

Na haar ziekbed pakte Frida Kahlo haar sociale leven weer op, om via via de avant-garde kunstschilder Diego Rivera te leren kennen, die ze bewonderde om zijn muurschilderingen. Hij geloofde in haar en spoorde haar aan om haar carrière als schilderes voort te zetten. Hoewel ze verliefd worden en trouwen, liep de ontrouw van Rivera als een rode draad door hun huwelijk en lukte het hen ook nog eens niet om een kindje te krijgen. Een ervaring die, net als het verkeersongeval, een enorme stempel zou drukken op Frida Kahlo’s schilderijen.

Wat haar werken zo bijzonder maakt, is dat ze heel goed in beeld heeft weten te brengen welke fysieke en mentale pijn ze voelde en welke emoties daarbij naar boven kwamen. Door middel van een mix van symboliek en realisme weet Frida Kahlo haarfijn over te brengen wat ze heeft doorgemaakt, de symbolen maken haar complexe emoties behapbaar – je kunt je in haar verplaatsen zonder daadwerkelijk hetzelfde te hebben meegemaakt. Door haar emoties op een esthetische manier af te beelden is ze als het ware een open prentenboek, en daarmee een inspiratiebron voor kunstenaars maar ook een muze voor de hedendaagse maatschappij.

They thought I was a Surrealist, but I wasn't. I never painted dreams. I painted my own reality.
Frida Kahlo

Surrealisme of toch niet?

Waar haar werk vaak gezien wordt als surrealistisch, was de feministische Frida Kahlo het hier niet mee eens. De reden hiervoor is waarschijnlijk dat surrealisme grotendeels gebaseerd is op Freudiaanse denkbeelden, waarin voor de vrouw een nogal ondergeschikte rol was weggelegd. Daarnaast gaf ze aan geen dromen, maar haar eigen realiteit te schilderen, gevuld met symboliek.

In haar schilderijen verwerkte ze namelijk objecten zoals kolibries (in de Mexicaanse cultuur een teken voor hoop en geluk), maar ook speelse apen en weelderige bloemen, zoals in een van haar bekendste zelfportretten, ‘Zelfportret met doornenhalsband’, een werk waarin ze volgens kunsthistorici liet zien dat ze was verrezen en een nieuw leven begon. Over de betekenis van de apen in haar werken valt trouwens te twisten; het waren namelijk haar huisdieren, maar zijn in de Mexicaanse symboliek ook een teken voor verleiding en staan daarnaast ook voor eigenschappen als communicatieve vaardigheid, creativiteit en inzicht brengen in de donkere kant van de mens. Misschien een verwijzing naar het overspel van haar man?

 

Sta stil en leef je droom

Eén les die Frida Kahlo ons heeft meegegeven: omring jezelf met symbolen die jou kracht geven. Neem een stap terug en denk eens na over welke eigenschappen voor jou belangrijk zijn: wie ben je, waar sta je voor en wie wil je zijn? Ben je bijvoorbeeld nuchter, nieuwsgierig en avontuurlijk, maar zou je soms willen dat je iets gevoeliger zou zijn? Van flamingo tot krokodil: ga op onderzoek uit, vind het dier dat past bij wie je bent en vereeuwig het aan de muur in combinatie met een kunstwerk van de bloem die staat voor de eigenschap die je graag wilt ontwikkelen. Hoe je het ook aanpakt, luister bovenal naar je gevoel en ga voor designs die echt bij jou passen en die je mooi vindt.

En om terug te komen bij Frida als muze: misschien is ze ook wel die van jou. Van popart illustratie tot pastel mode-icoon en zelfs Playmobil-figuur – ontdek de Frida’s van onze kunstenaars en geef je favoriete portret van de bijzondere kunstenares een plek binnen jouw vier muren.

 

Tekst: Laura Veneklaas